VERANILLO DE SAN MARTÍN - SINT-MAARTEN

11 november is het Sint-Maarten wat in het Spaans San Martín heet en meestal rond deze tijd van het jaar is het een heerlijke nazomer ofwel “veranillo” daarom dus ook de term “veranillo de San Martín”. Men heeft het over de nazomer omdat het meestal nog lekkere zonnige en warme dagen zijn die plaatsvinden voordat de echte winterkou in het land arriveert.

Elf november is de naamdag van Martinus van Tours en wordt ook wel Sint-Martinus, Sinte-Marten, Sinter Merte of Sinte-Mette en in Spanje San Martín genoemd. In Spanje spreekt man van  “veranillo de San Martín” ofwel nazomer van Sint-Maarten. Op 11 november is het Sint-Maarten, in het Spaans San Martín en veelal rond deze tijd, is het vaak nog heerlijke nazomer weer, in het Spaans “veranillo” vandaar dat man zegt “veranillo de San Martín”. Men heeft het over de nazomer omdat het meestal nog lekkere zonnige en warme dagen zijn voordat de echte kou komt.

Sint Maartens nazomer.

De nazomer, oude wijven zomer of sint-michielszomer in het Spaans  veranillo de San Martín is de periode van eind september tot half november waarin het nog zomerachtig weer kan zijn.

Zo is er het Sint-Michiels nazomer, dat valt rond de periode van 29 september. Half oktober is er de nazomer van Sint Theresia ("Trezia's nazomerke is een schoon nakomerke", zegt de weerspreuk). Half november is er nog een Sint Maartens nazomer.

Geschiedenis

Over de ontstaansgeschiedenis van het feest wordt veel gespeculeerd. Vaak wordt verondersteld dat het feest teruggrijpt op een Germaans winterfeest, maar ook een zuiver kerkelijke oorsprong is mogelijk. Wel duidelijk is dat de ontwikkeling tot een algemeen, door alle gezindten gevierd, volksfeest tamelijk recent is.

Oorsprong

De Schotse antropoloog James Frazer veronderstelt een heidense oorsprong van het feest: het ronddragen van het (heilige) vuur zou een voorchristelijk vruchtbaarheidsritueel zijn, wijdverspreid over West-Europa. Het heidense ritueel zou dan door de kerk zijn overgenomen, vooral om het vertrouwen van de bevolking te winnen. Andere onderzoekers stellen echter dat er niets heidens aan het feest valt op te merken.

Het feest zou door de kerk zijn geïntroduceerd. In het Lucasevangelie staat de tekst: Niemand steekt een lamp aan en zet die in de kelder of onder de korenmaat, maar op de standaard, opdat wie binnentreden het licht zien (Lukas 11:33 e.v.). Deze regels werden vaak op 11 november voorgedragen en in de mis besproken dit zou voor de bevolking aanleiding zijn geweest voor een lichtjesfeest. Moderne onderzoekers houden vaak het midden tussen beide standpunten. Sint-Maarten is een bedelfeest, en bedelfeesten waren nodig in de moeilijke wintermaanden. Bedeloptochten zoals met Sint-Maarten werden en worden (in België en sommige delen van Nederland) ook gehouden met Driekoningen of met Nieuwjaar, en ook het sinterklaasfeest heeft kenmerken van een bedelfeest.

Ontwikkeling in de 20e eeuw

Als bedelfeest was Sint-Maarten lange tijd een feest voor de armen. Rijke burgers zagen hun kinderen er liever niet aan mee doen. Pas in de jaren 20 en 30 van de 20e eeuw veranderde deze houding. Het Sint-Maarten werd toen juist gezien als een mooie, eigen traditie, die behouden moest worden.

Omdat 11 november na de Eerste Wereldoorlog ook de dag werd waarop deze oorlog werd herdacht, is wel geprobeerd het feest een wereldlijke lading mee te geven. Het zou dan een vredesfeest moeten zijn. Dit heeft men uiteindelijk niet doorgezet. Het feest is, vooral in Nederland, juist vrij van enige religieuze of politieke lading.

In België is het vieren van Sint-Maarten beperkt tot de hieronder genoemde regio's, en hierin lijkt geen verandering te komen. Het is eerder zo dat het feest steeds minder wordt gevierd, met name in Belgisch Limburg, waar vroeger veel meer sint-maartensvuren moeten zijn voorgekomen. In Nederland is de situatie omgekeerd: in de 20e eeuw is het feest alleen maar populairder geworden, en steeds meer regio's organiseren vieringen. Typisch is de geleidelijke opkomst van het gebruik in Amsterdam. Ook in de regio's waar het feest oorspronkelijk al werd gevierd is de traditie nog zeer levend.

Er zijn talloze sint-maartensliedjes. Vooral in Nederland is er sprake van een nog altijd groeiend repertoire. Veel liedjes hebben een humoristische lading, al zijn er ook nog oude bedelliedjes. Sommige liedjes komen in het hele taalgebied voor, zoals Sint-Maarten, andere liedjes komen slechts in een klein aantal dorpen voor. De liedjes staan in een lange, orale traditie. Het oudst bekende Sint-Maartens liedje is het volgende:

Stoockt vier,

maeckt vier:

Sinte Marten komt hier

Met syne bloote armen

Hij soude hem gheerne warmen?

De regels van dit lied komen nog in diverse bestaande Sint-Maartens liedjes terug. Ook voor andere liedteksten geldt dat ze heel oud zijn, wat blijkt uit de grote verspreiding ervan.

Met de opkomst van Halloween in veel Europese landen, is in dezelfde tijd van het jaar een concurrerend straatfeest ontstaan, dat vooral bij de schooljeugd populair is.

ZORG DAT JE JE REIS NAAR SPANJE NOOIT VERGEET

SPAANS NIEUWS IN HET NEDERLANDS VIND JE HIER

MISSCHIEN OOK INTERESSANT :